secret-team
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.
secret-team

Save Time Save Secret
 
ForumKėrkoLatest imagesRegjistrohuidentifikimi

 

 Gjuha Shqipe

Shko poshtė 
AutoriMesazh
MagneT-MagnuM
Admin
Admin
MagneT-MagnuM


Numri i postimeve : 56
Age : 34
Location : Recycle Bin
Registration date : 03/01/2008

Gjuha Shqipe Empty
MesazhTitulli: Gjuha Shqipe   Gjuha Shqipe Icon_minitimeFri Jan 04, 2008 1:05 am

Shqipja ėshtė njė gjuhė indoevropiane qė flitet nė Shqipėri dhe nga shqiptarėt etnikė nė pjesė tė tjera tė Ballkanit jugor. Gjuha shqipe flitet gjithashtu edhe pėrgjatė bregdetit lindor tė Italisė dhe nė Sicili, nė jug tė Greqisė si dhe nė Gjermani, Suedi, Shtetet e Bashkuara, Kanada, Ukrainė dhe Belgjikė. Shqipja ėshtė njė ndėr gjuhėt moderne qė pėrfaqėson njė degė mė vete nė familjen e gjuhėve indoevropiane
Dialektet

Dy dialektet kryesore tė gjuhės shqipe janė Gegė nė veri dhe Toskė nė jug, tė ndara afėrsisht nga Lumi Shkumbin. Gegnishtja dhe Toskėrishtja janė degėzuar pėr sė paku njė mijėvjeēarcito! , dhe format e tyre mė pak ekstreme janė ndėrsjellash tė kuptueshme. Gegnishtja ka nėn-variantet mė tė dallueshme, prerjet tė cilat janė lloje mė veriore dhe lindore, qė pėrfshinė ato tė qyteteve tė Shkodrės, rajonin e Ish Republikės Jugosllave tė Maqedonisė verilindore, Kosovėn, Malin e Zi, Serbin, dhe fshatin e izoluar Arbanasi (jashtė Zarės) tė bregut tė Kroacisė, Dalmacisė. “Arbanasi” i themeluar nė fillimin e shekullin XVIII nga refugjatėt nga rajoni rreth qytetit bregdetar tė Malit tė Zi, Tivarit, ka rreth 2,000 folės tė gjuhės shqipe.

Tė gjitha dialektet e folura shqipe nė enklavat italiane dhe greke janė variantet e toskėrishtes dhe duket se janė tė lidhura mė sė afėrmi me dialektin e Ēamėrisė nė jugun e largėt tė Shqipėrisė. Enklavat Italiane- rreth 50 fshatra tė shpėrndarė - me siguri janė gjetur nga emigrantėt nga sundimi i Turqisė nė Greqi. Disa dialekte tė largėta dhe tė izoluara tė origjinės jugore tė Toskėrishtes fliten nė Bulgari dhe Trakinė Turke por nuk kanė datė tė saktė. Gjuha ende pėrdoret nė Madritsa, Bulgari, nė kufirin afėr Edirnesė, dhe nė pėrfundim tė kėtij fshati qė po mbijeton nė Mandres, afėr Kilkis nė Greqi, qė daton nga Lufta Ballkanike. Njė enklavė Toskėrisht afėr Melitopolit nė Ukrainė shfaqet vendosja e fundme nga Bullgaria. Dialektet Shqiptare nga Istria, pėr tė cilin ekziston njė tekst, dhe nga Sreim, pėr tė cilin nuk ekziston asnjė tekst janė zhdukur.Historia



Gjuha zyrtare, e shkruar me gėrma latine dhe qė u pėrvetėsua nė vitin 1909, ishte e bazuar nė dialektin e Gegėrishtes Jugore tė qytetit tė Elbasanit nga fillimi i shtetit tė Shqipėrisė deri nė Luftėn e dytė botėrore. Deri nė vitin 1968 shqiptarėt e Kosovės, Ish Republikės Jugosllave tė Maqedonisė dhe Malit tė Zi pėrdorėn gjuhėn letrare shqipe tė dialekit gegė si gjuhė zyrtare. Nė Shqipėri me ardhjen nė fuqi tė komunistėve dialekti gegėcito! u ndalua institucionalisht prej vitit 1944 deri nė vitin 1967cito! dhe de-fakto prej vitit 1972 deri sotcito! . Gjuha e sotme zyrtare shqipe jo vetėm qė bazohet nė toskėrisht, por edhe fjalėt e shprehjet qe huazohen prej gegėrishtes kthehen nė morfologjinė, fonologjinė dhe sintaksėn e tė folmes toskė. Shqiptarėt qė jetojnė edhe sot nėn administrimin e sllavėve e pranuan dialektin toskė si nivel tė gjuhės zyrtare shqipecito! . Ky vendim politik i marrėcito! nė Prishtinė nė vitin 1968 sot po sfidohet nga shkrimtarė, gazetarė dhe sidomos rinia qė shkruan nė internet si jo frutdhėnės dhe diskriminues ndaj folėsve tė dialektit gegė, nė veēanti ndaj kosovarėve tė cilėt tingėllojnė si emigrantė kur flasin gjuhėn standarde shqipe.

Vetėm disa tė dhėna tė shkruara shkurt janė ruajtur nga shekulli i 15-tė. E para ishte njė formulė pagėzimi e vitit 1462. Shpėrndarja e librave tė prodhuar nga shekujt 16 dhe 17 kanė buruar shumė nė zonėn e gegėrishtės (shpesh nė gegėrishten Shkodrane veriore) dhe pasqyruan veprimtaritė misionare tė Katolicizmit Romak. Njė rrymė shumė mė e vogėl e literaturės nė shekullin e 19-tė ishte prodhuar nga mėrgimtarėt. Ndoshta punimet e letėrsisė mė tė hershme dhe tė pastėr tė ēfarėdo niveli ėshtė poezia e shekullit tė 18-tė tė Jul Varibobės, tė enklavave nė S. Giorgio nė Kalabri. Disa prodhime letrare vazhduan nė shekullin e 19-tė nė enklavat italiane, por asnjė veprimtari e ngjashme nuk ėshtė ruajtur nė zonat e Greqisė. Tė gjitha kėto dokumente tė hershme historike tregojnė pėr njė gjuhė e cila dallon pak nga gjuha e tanishme, sepse kėto dokumente nga krahina dhe kohė tė ndryshme paraqesin karakteristikat e shėnuara tė dialektit. Sidoqoftė, ato shpesh kanė njė vlerė pėr studimet e gjuhėsisė dhe janė shumė mė tė rėndėsishme pėr vlerėn e tyre letrare.
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
http://magnet-magnum.com/
 
Gjuha Shqipe
Mbrapsht nė krye 
Faqja 1 e 1
 Similar topics
-
» Gjuha me te cilen u shkruan Iliada dhe Odisea

Drejtat e ktij Forumit:Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi
secret-team :: Your first category :: Gjuha shqipe-
Kėrce tek: